تأثیر توسعه پراکنده مناطق شهری بر الگوی سفرهای روزانه ساکنین شهرها (بررسی موردی: منطقه یک-کلانشهر شیراز)

نویسندگان

• رویا اطمینانی ¹
• علی سلطانی ²

¹ دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² دانشیار شهرسازی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

در سال­ های اخیر شواهد تجربی فراوانی بیانگر تأثیر برنامه­ ریزی کاربری زمین بر الگوی سفرهای درون شهری افراد بوده است. در این میان توسعه مناطق شهری بصورت پراکنده یکی از موضوعات بحث برانگیز در زمینه رابطه بین خصوصیات کالبدی شهر و نوع الگوی سفر ساکنین می ­باشد. رشد و توسعه لجام گسیخته شهرها توأم با فقدان سیستم حمل و نقل عمومی و برنامه ­ریزی کاربری اراضی مؤثر و کارآمد سبب افزایش سفرهای روزانه با خودرو شخصی شده است. در این راستا، شناخت عوامل مؤثر بر توسعه شکل شهر بصورت پراکنده می­تواند در کاهش سفرهای درون شهری مؤثر واقع گردد. در این مقاله نقش پراکندگی شهری بر الگوی سفر ساکنین با توجه به یافته­های حاصل از یک تحقیق تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق دو ناحیه مسکونی از محدوده منطقه یک شهرداری شیراز که از نظر شاخص  های پراکندگی شهری در دو سطح متفاوت می ­باشند، مطالعه شده است. تعداد سفرهای روزانه انجام شده با خودرو شخصی توسط خانوارهای ساکن به عنوان شاخص الگوی سفرهای روزانه بیان شده است. اطلاعات و داده ­های اولیه از طریق تکمیل پرسشنامه خانوار (به تعداد 250 مورد) جمع­آوری گردیده است. توصیف و بررسی رابطه بین تعداد سفرهای روزانه با خودرو شخصی با شاخص ­های پراکندگی شهری با استفاده از تجزیه و تحلیل­ های آماری (تحلیل واریانس و تحلیل همبستگی) انجام شده است. نتایج نشان می­ دهد که شاخص­های پراکندگی شهری (فاصله محل سکونت تا محل کار، فاصله محل سکونت تا مراکز خرید، فاصله محل سکونت تا محل تفریح) در افزایش استفاده از خودرو شخصی نقش بسزایی داشته است. این امر نقش مدیران و برنامه­ریزان شهری در اتخاذ تصمیمات شایسته و توجه به توسعه پایدار شهری در جهت کاهش سفر با وسایل نقلیه موتوری را تأیید می ­کند.

کلیدواژه‌ها

• الگوی سفر
• پراکندگی شهری
• فاصله کاربری ها
• سفرهای روزانه
• شیراز

---

اصل مقاله

The Influence of Urban Sprawl on Trip Pattern:

Evidence from (Case study: Regional 1- Metropolitan Shiraz)

                            R. EtminaniPh.D. Student in Urban Planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran,Iran

A. Soltani: Associate Professor in Urban Planning, Shiraz University, Shiraz, Iran

Abstract

    The empirical evidences around the world show the impact of land use planning on the individual travel patterns .Accordingly, urban sprawl development is one of the controversial issues in the context of the relationship between urban form and travel pattern. Uncontrolled growth of cities combined with the lack of public transportation and the efficiency of land use planning cause to rise in daily car trips. In this regard, identifying the factors, which affect the urban sprawl, could be helpful in reducing car trips. In this paper, the role of urban sprawl in travel pattern of two residential areas has been studied. Travel pattern has been indicated by daily car trips. The primary data have been collected through questionnaire via households (n =250) and Statistical analysis has been used to define the relationship between daily car trips and urban sprawl. The results show that distance from shopping centers, jobs and leisure activities have a significant impact on daily car trips.

Key words: Urban sprawl, Trip pattern, Evidences from Shiraz.