بررسی تأثیر ابعاد کالبدی، کارکردی و ادراکی مؤلفه امنیت بر میزان حضورپذیریِ دانشجویان؛ به‌منظور افزایش عدالت فضایی (مورد مطالعاتی: شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از پایان نامه

نویسندگان

• دل آرام شیخ ¹
• حسین ذبیحی ²
• فرح حبیب ³

¹ دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.30495/jzpm.2022.29196.3991

چکیده

ایجاد عدالت فضایی در فضاهای عمومی، همواره یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مدیران، برنامه‌ریزان و معماران ‌است. بنا بر رویکرد توزیعیِ عدالت فضایی، فضاها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که پاسخگوی نیازها و ترجیحات متفاوتِ گروه‌های مختلف باشند. یکی از این نیازها و تفاوت‌ها در دو جنس، تفاوت آن‌ها در احساس امنیتِ آن‌هاست. ازآنجاکه اغلب فضاهای عمومی، عمدتاً توسط مردان و بر اساس استانداردهای فضایی مطابق با جنسیت و نیاز مردان، طراحی، برنامه‌ریزی و ساخته می‌شوند. هدف این تحقیق، ایجاد فرصت برابرِ حضور برای دانشجویانِ دختر و پسر در فضای باز پردیس‌های دانشگاهی از طریق تبیین معیارها و شاخص‌های مؤلفه امنیت در قالب یک مدل مفهومی و همچنین، بررسی تأثیر مؤلفه امنیت بر میزان حضور دانشجویان است. رویکرد این پژوهش، ترکیبی (آمیخته) است و روش آن در قسمت کیفی؛ تحلیل محتوا و در قسمت کمّی؛ پیمایشی است و ازلحاظ هدف؛ کاربردی می‌باشد. پس از تبیین مدل مفهومی، برای پاسخ به سؤالات بخش کمّیِ تحقیق و گردآوری داده‌ها، از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه‌ی محقق ساخته استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که معیارها و شاخص‌های مؤلفه‌ «امنیت» مؤثر بر حضورپذیری دانشجویان، متشکل از ابعاد سازنده فضاهای باز عمومی و در سه بُعد کالبدی: «امنیت فیزیکی» و «دسترسی فیزیکی»؛ کارکردی: «تفکیک فضایی» و «کنترل قلمرو» و ادراکی: «خوانایی» و «نظم بصری» است و پس از تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها و ‌تأیید مدل مفهومیِ پیشنهادی، مشخص گشت که همه معیارهای مؤلفه امنیت (به‌عنوان متغیر پیش‌بین) به‌جز رؤیت پذیریِ فضا، پیش‌بینی کننده حضورپذیری (به‌عنوان متغیر ملاک) هستند و با بررسی ضرایب استاندارد، مشخص شد که معیارهایِ امنیت فیزیکی (31/0) و خوانایی (31/0)؛ بیشترین پیش‌بینی‌ کننده حضورپذیری هستند. بعدازآن به ترتیب، کنترل قلمرو (25/0)، نظم بصری (23/0)، تفکیک فضایی (15/0) و دسترسی فیزیکی (09/0) قرار دارد و آنچه در بین زنان و مردان در رابطه با معیار‌های امنیت برای حضورپذیری اهمیت بیشتری دارد، به ترتیب بر اساس اندازه اثر شامل: خوانایی (23/0)، نظم بصری (23/0)، امنیت فیزیکی (18/0)، کنترل قلمرو (15/0)، تفکیک فضایی (12/0)، رؤیت پذیری (06/0) و دسترسی فیزیکی (05/0) می‌شود. لذا پاسخ محیط به نیازهای متفاوت زنان و مردان در احساس امنیت، به حضور بیشتر آن‌ها در فضا می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

• عدالت فضایی
• امنیت
• فضای باز پردیس‌های دانشگاهی
• حضورپذیری
• دانشجویان

---

عنوان مقاله [English]

An examination of the effect of physical, functional, and perceptional dimensions of security component on students' presence; In order to increase spatial justice (Case study: Tehran City)

نویسندگان [English]

• Delaram Sheikh ¹
• Hossein Zabihi ²
• Farah Habib ³

¹ Ph.D. Candidate, Department of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Associate Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Professor, Department of Architecture, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Creating spatial justice in public spaces has always been one of the biggest challenges for managers, planners, and architects. Thus, spaces must design to meet other groups’ different needs and preferences. One of these needs and differences between the two sexes is their difference in their sense of security. This study aims to explain the criteria and indicators of the security component in the form of a conceptual model and investigate the effect on student presence. The approach of this research is mixed, and its method in the qualitative part is content analysis; in the quantitative part, it is a survey, and in terms of purpose, it is practical. The research findings show that the criteria and indicators of the “security” component affecting student presence consist of the constructive dimensions of public open spaces and in three physical dimensions: “physical security” and “physical access”; Functional: “Spatial separation” and “Territorial control” and perceptional: “legibility” and “visual order,” and after analyzing the data and confirming the proposed conceptual model, it was found that all criteria of the security component except the visibility of the space are predictive of presence and what is more important between men and women in terms of security criteria for presence, respectively, based on the size of the effect, including legibility (0.23), visual order (0.23), physical security (0.18), Territorial control (0.15), Spatial separation (0.12), visibility (0.06) and physical access (0.05). Therefore, the environment’s response to the different needs of men and women in the sense of security leads to their more significant presence in space.

کلیدواژه‌ها [English]

• spatial Justice
• security
• university campus open spaces
• presence
• students

مراجع

1. Abbasi, A., Alalouch, C., & Bramley, G. (2016). Open space quality in deprived urban areas: user perspective and use pattern. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 216, 194-205.
2. Akbari, A., Lotfalian, N., & Hasanpour, M. (2020). Practical Strategies and Smart City Solutions to Promote Women’s Security in Public Areas (Case Study: Tehran District 16). Creative City Design, 3(2), 126-140.
3. Al-Bishawi, M., Salaha, S., & Awad, S. (2018). Schoolyards’design and students’needs from gender perspective: the case of palestine. ArchNet-IJAR, 12(2), 281.
4. Amini, E., Borumand, M., & Rouhafza, F. (2014). Evaluation Factors in Increasing the Quality of Public Spaces in New Cities (Case Study: Parand New City). Quarterly Journal of Environmental-based Territorial Planning, 7(26), 89-110.
5. Cao, J., & Kang, J. (2019). Social relationships and patterns of use in urban public spaces in China and the United Kingdom. Cities, 93, 188-196.
6. Dadashpoor, H. (2016). Spatial Justice in Urban Scale in Iran; Meta-Study of Selected Articles’ Theoretical Famework. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 21(3), 67-80. (In Persian)
7. Danes, S. (2016). Making urban places attractive to women: Differences that good design can make. Journal of Urban Regeneration & Renewal, 9(3), 235-249.
8. Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115.
9. Emmanuel, I. A., & Olufemi, A. V. (2017). Impact of Quality and Usage of Outdoor Spaces on Sustainable Campus Environment in Akure, Nigeria. American Journal of Environmental Protection, 6(5), 105-111.
10. Farkhani, M., Sheikh Al Eslami, A., & Noruzi, M. (2020). Redesign urban spaces with an emphasis on promoting a sense of security (Case study of historical and old texture of Khorramabad city). Geography and Human Relationships, 3(1), 187-206. (In Persian)
11. Fenster, T. (2005). The right to the gendered city: Different formations of belonging in everyday life. Journal of Gender Studies, 14(3), 217-231.
12. Ghasemi Seyani, M., & Haghi, M. (2017). Expansion of urban poverty and informal settlements identification in terms of spatial justice (Case Study: Nasim shahr city). Regional Planning, 6(24), 245-265. (In Persian)
13. Gholam hassani, R., Kalantari, M., & Ahmadi, F. (2012). Impact of Lighting on Urban Security and Tourism Development (Case Study: Shiraz Metropolitan). Regional Planning, 3(9), 57-67. (In Persian)
14. Goli, A., Ghasemzadeh, B., Fat He Baghaei, A., & RamazanMoqadam, Y. (2015). Effective Factors in Social Security Feeling of Women in Urban Public Places (Case Study: Tabriz Elgoli Park). Women’s Strategic Studies, 18(69), 97-136. (In Persian)
15. Hamdy Mahmoud, H.-T. (2017). Interior architectural elements that affect human psychology and behavior. The Academic Research Community Publication, 1(1), 10.
16. Hashim, N. H. M., Thani, S. K. S. O., Jamaludin, M. A., & Yatim, N. M. (2016). A Perceptual Study on the Influence of Vegetation Design Towards Women’s Safety in Public Park. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 234, 280-288.
17. Heidari, A., & Dizijani, M. (2018). The Analysis of the Factors Affecting the Development of Urban Neighborhoods in Terms of Spatial Equity. Regional Planning, 8(29), 191-202. (In Persian)
18. Jian, I. Y., Luo, J., & Chan, E. H. (2020). Spatial justice in public open space planning: Accessibility and inclusivity. Habitat International, 97, 102122.
19. Jo, A., & Lee, S. K., & Kim, J. (2020). Gender gaps in the use of urban space in Seoul: Analyzing spatial patterns of temporary populations using mobile phone data. Sustainability, 16(12), 64-81.
20. Liani, V. (2021). Gendered space and sense of security. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 673(1), 012048.
21. Nakhal, J. (2015). Women as Space/Women in Space: Relocating our Bodies and Rewriting Gender in Space. Kohl: A Journal for Body and Gender Research, 1(1), 15-22.
22. Özkan, D. G., & Yilmaz, S. (2019). The effects of physical and social attributes of place on place attachment: a case study on Trabzon urban squares. Archnet-IJAR: International Journal of Architectural Research, 13(1), 133-150.
23. Pakzad, J., & Bozorg, H. (2012). Alphabet of Psychological Environment for Designers (Alefbaye Ravanshenasie Mohit Baraye Tarahan). Tehran: Utopia Publication. (In Persian)
24. Rafieian, M., & Alizadeh, A. (2017). An Integrated Approach of Spatial Justice and Structure to Detect Spatial Conflicts in Yazd City. Iran University of Science & Technology, 27(2), 105-114.
25. Rahimi, L., & Saburi, S. (2018). The security of Women in the Urban Public Spaces and the effective physical factors (Case study: The Elgoli Park of Tabriz). Women’s Studies Sociological and Psychological, 15(4), 39-77. (In Persian)
26. Rahman, N. A., Ali, M., & Ghani, I. (2019). Street Design and Human Behaviour Factors towards a Safe Urban Environment for Women. Asian Journal of Behavioural Studies, 4(17), 53-64.
27. Rasouli, M. (2013). Analysis of Activity Patterns and Design Features Relationships in Urban Public Spaces Using Direct Field Observation, Activity Maps and GIS, Mel Lastman Square in Toronto as a Case Study (Master’s thesis). University of Waterloo.
28. Saegert, S. (2004). Handbook of environmental psychology: Robert B. Bechtel and Arza Churchman (Eds.); Wiley, New York, 2002, 772pp., hardcover, $95.00, ISBN 0 471 40594 9. Journal of Environmental Psychology, 24(2), 259-263.
29. Shahcheraghi, A., & Bandarabad, A. (2016). Environed in Environment: Application of Environmental Psychology in Architecture and Urbanism. Tehran: Iranian Students Booking Agency. (In Persian)
30. Wala Hashim Bashari, D., Mirghani, A. H., & Bahreldin, I. Z. (2015). Spatial impact of gender variation on Khartoum city river side public open space. In: The Architects’ 4th Scientific Conference, Towards Sustainable Urban Development, Khartoum, Sudan.
31. Wang, M.-T., & Hofkens, T. L. (2019). Beyond classroom academics: a school-wide and multi-contextual perspective on student engagement in school. Adolescent Research Review, 5(4), 419-433.