استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
روشهای نوین ناحیهبندی فضاهای جغرافیایی با هدف شفافسازی زوایای پنهان در برنامهریزی توسعه ناحیهای صورت گرفت. تحلیل فضایی با لحاظ دیدگاه غالب مطالعات ناحیهای در همگونی، فشردگی و برابری درونی و تمایز برون ناحیهای امکانپذیر میشود. به طور معمول ناحیه بندی به واسطه شاخصهای متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی صورت گرفته است. اما در این مقاله عوامل ارزشی و هنجاری برای تعیین درجه توسعه یافتگی ناحیه در اولویت قرار گرفتند. بازاندیشی، تفکر و خلاقیت از ویژگیهای پارادایم ارزشی- هنجاری از مکتب آرمان باوری است. در این روشها از اصول میان رشتهای نظیر اصول مثلثات و قوانین علمی محیطزیست استفاده شده است. روش تحقیق نیز ترکیبی از روش های بنیادی و میان رشتهای است. بر اساس نتایج تحقیق، سه روش نوین قطب بندی فضای ارزشی- هنجاری، جبهه بندی فضا و ناحیه بندی مثلثاتی فضا کشف شدند. در این روشها بر رویکردهای عمده «بیشینهسازی عوامل مثبت، سازنده و پیشرو»، «کمینهسازی عوامل منفی، مخرب و بازدارنده» و «میانهگرایی» تأکید شد. همچنین چهار منطقه و هشت ناحیه طراحی شدند. منطقه І (1و 5) با سطوح پیشرو- سازنده حائز درجه مطلوبیت و توسعه یافتگی است. منطقه П ( 2و6) با سطوح سازنده – بازدارنده بر توقف توسعه و امکان تحول دلالت دارد. منطقه Ш (3و 7) با سطوح بازدارنده – مخرب حائز درجه نامطلوب و توسعه نیافته است. منطقه IV (4 و 8) د رکشاکش با سطوح مخرب- پیشرو بر رکود و سکنی در فضاهای جغرافیایی دلالت دارد.
)