سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)

فتاحی, احدالله; بیات, ناصر; امیری, علی; نعمتی, رضا

سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³ استادیار جغرافیای انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

⁴ کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در بین ابعاد چندگانه توسعه پایدار، بعد اجتماعی یکی از ابعاد اصلی شناخته میشود. در این بین پایداری اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد توسعه پایدار بیشتر با ابعاد کیفی زندگی انسانی همگام است و بر مفاهیمی چون آیندهنگری، عدالت محوری، مشارکت، توانمندسازی، دسترسی برابر، ارتقاء هویت فرهنگی و ثبات نهادی تأکید دارد. هدف از این پژوهش سنجش و اولویتبندی مقدار پایداری اجتماعی در محدوده روستاهای دهستان خاوه شمالی از توابع بخش مرکزی شهرستان دلفان استان لرستان است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی است؛ بدینمنظور از مدل تصمیمگیری چند معیارهی ویکور (VIKOR) و شیوههای تحلیلی مربوطه جهت رتبهبندی 10 روستای مورد مطالعه استفاده شد. سرانجام در این مدل مقدار Q بیانگر رتبه نهایی هر روستا از مجموع 11 شاخص مورد مطالعه است. این مقدار بین عدد صفر تا یک تعیین میگردد و هرچه به عدد صفر نزدیکتر باشد نشان دهنده مطلوبیت پایداری اجتماعی و هر چه به عدد یک نزدیکتر نشانگر ضعف پایداری اجتماعی است. در این راستا حجم نمونه با استفاده از روش نمونهگیری کوکران برابر با 150 خانوار روستایی تعیین گردید. بر پایه یافتههای پژوهش، شاخصهای یازدهگانه پایداری اجتماعی در چارچوب مدل ویکور نشان میدهند که روستاهای کفراج، سراب غضنفر و ایرانشاهی بالاترین و روستای سرخانجوب سفلی، نورمحمد زمانه و عزیزآباد پایینترین مقدار پایداری اجتماعی را در بین روستاهای نمونه دارند. همچنین میانگین Q در 10 روستای مورد مطالعه برابر با 0.520 بدست آمد که نشان میدهد در مجموع پایداری اجتماعی در دهستان خاوه شمالی پایینتر از حد متوسط است. لذا در راستای بهبود سطح پایداری اجتماعی در دهستان خاوه شمالی میبایست اقداماتی چون توزیع عادلانه امکانات و فرصتها؛ ارایه خدمات اجتماعی مناسب و کافی برای همه افراد جامعه، بویژه در بخشهای آموزش و سلامت؛ رفع تبعیضهای اجتماعی و جنسیتی؛ ارتقاء مسوولیت پذیری سیاسی و مشارکت اجتماعی را در کانون برنامهریزی توسعه اجتماعی قرار داد.

کلیدواژه‌ها